پونه از خانواده نعناع است و ترکیب اصلی موجود در این گیاه، اسانس روغنی فرار یا روغن منتول است.
گیاه پونه در فصل گرما می روید، اما سایه روشن را بهتر می تواند تحمل کند.
این گیاه در خاک های مرطوب و غنی از مواد آلی مانند کود برگ به خوبی رشد می کند.
فواید پونه
پونه برای مقابله با بیماریهای زیر سودمند است:
– حالت تهوع و استفراغ
– مشکلات و ناراحتی های گوارشی به طوری که از ترش کردن معده جلوگیری می کند و برای هضم غذا و برطرف کردن سکسکه مفید است.
– سرماخوردگی، آنفلوآنزا، آسم
– سرفه و سیاه سرفه
– گرفتگی بینی
– با توجه به خواص ضدمیکروبی که در عصاره و اسانس پونه وجود دارد، می توان از این فرآورده‌ها به عنوان جایگزین طبیعی برای آنتی بیوتیک ها استفاده کرد.
طبیعت پونه گرم و نشاط آور است. اعصاب و حافظه سالمندان را تقویت می کند. برگ های آن بادشکن و ضدنفخ است و برای تحریک غدد بزاقی و شیره معده، غذا را به سهولت هضم می کند و اشتهاآور خوبی است. جویدن آن در رفع بوی بد دهان موثر است و به دلیل دارا بودن ترکیبات ضدباکتریایی، دارویی فوق العاده برای رفع عفونت های تناسلی، ادراری و گلودردهای چرکین بوده و مانند آنتی بیوتیک عمل می کند. تانن آن ماده ای قوی و ضد اسهال است و مصرف زیاد آن موجب یبوست می شود. این گیاه برای درمان استفراغ و دل پیچه نیز مفید است.
ترکیبات پونه
پونه حاوی 1 تا 2 درصد اسانس مایل به زرد و یا سبز است . پولگون موجود در اسانس برگ آن از 9 درصد در نوع برزیلی تا 30 درصد در انواع آمریکایی وجود دارد .میزان پولگون گونه های اروپایی از 90 تا 94 درصد می باشد .
موادی که به طور طبیعی در اسانس پونه وجود دارند و یا خود به خود اکسیده می شوند ، عبارتند از :آلفایی نن ، بتاپی نن ، لیمونن ، 3 ـ اکتانول ، پاراسیمن ، 3 ـ اکتیل استات ، منتون ، ایزومنتون ، پولگون ، ایزوپولگون ، پی پریتون ، سیس و ترانس پولگون اکساید و کاریوفیلن .
ترکیبات مهم دیگر پونه شامل اسیدلوریک ، اسید میریستیک ، اسید پالمیتیک ، سالی سیل آلدهید ، دیوسزمین و هسپریدین است . دانه های خشک پونه حاوی تا 25 درصد پروتئین ، 27 درصد چربی ، 11 درصد خاکستر ، 0/9 درصد کلسیم ، 05/ درصد سدیم و تا 1/5 درصد پتاسیم می باشند .
مضرات پونه
زنان باردار پونه نخورند
مصرف زیاد پونه برای زنان باردار مضر است. چراکه می تواند ماهیچه های رحم را منقبض کرده و سبب سقط جنین شود. این گیاه به تشدید سردرد کمک کرده و فشار خون و پمپاژ قلب را شدت می بخشد. مقدار زیاد آن موجب تشنج شده و برای معده و کلیه مضر است.
طرز استفاده پونه
دم کرده ی پونه از ترکیب یک لیوان آب جوش با 2 گرم برگ خشک شده ی پونه که به مدت 5 تا 10 دقیقه دم کشیده و صاف شده حاصل می شود.
این دم کرده به طور معمول 2 تا 3 فنجان در روز استفاده می شود و محدودیتی در طول درمان وجود ندارد.پونه به دلیل ویتامین C بالا برای تقویت لثه ها نیز موثر است. بخور آن برای درمان سینوزیت عفونی بسیار مفید و چای آن برای اسپاسم (گرفتگی) عضلات خاصیت دارد. عرق پونه خلط آور، قابض و بازکننده عروق است و اسانس آن به دلیل دارا بودن «مانتول» خاصیت بی حسی موضعی دارد و ضدعفونی کننده محیط است. پونه یک انگل زدای قوی است و اگر آن را با عسل بخورید، برای رفع کرم روده نیز موثر است. این گیاه موش، مار و حشرات موذی را فراری می دهد و مرهم آن، تحریکات پوستی مثل گزش حشرات و ضرب دیدگی را بهبود می بخشد. مهم ترین و بارزترین ویژگی پونه کلسیم بالای آن است. این روزها بیشتر پزشکان، مصرف پونه را به خانم های یائسه و افرادی که دچار پوکی استخوان هستند و همچنین کودکان در حال رشد توصیه می کنند. بنابراین کسانی که تمایلی به مصرف شیر ندارند، بهتر است ماست و دوغ را با پونه میل کنند.
